Martijn Ek is al enkele jaren de verhalenbedenker en scriptschrijver van de ‘Sprookjes van de Haar’. Dat is minder eenvoudig dan het lijkt, er zijn vele zaken waar hij rekening moet houden. Ieder jaar een gloednieuw en verrassend verhaal op papier zetten is een uitdaging. Met zijn verhaal vertelt hij over zijn rol achter de schermen en over het bedenken van een script voor een voorstelling in een echt kasteel.  

Schrijver en maker Martijn Ek rechts op de foto als ‘inval’ Prins tijdens de Sprookjes van de Haar in 2017.

“Meestal begint het met een klein idee dat wekenlang in m’n hoofd blijft pruttelen. Niet altijd even bevordelijk voor de nachtrust, want doorgaans ontstaat zo’n ‘creatieve chaos in mijn hoofd’ op tijdstippen dat meeste mensen al naar bed zijn. Ik stel mij dan de hoofdfiguren voor; wie zijn het, wat voor karakter hebben ze, wat doen ze en wat is zijn of haar issue. Want, dat ze allemaal ‘een issue’ hebben, staat vast. Wanneer eenmaal de begin-scène op papier is uitgewerkt, volgen automatisch de avonturen van de andere figuren. In de beginjaren liet ik mij vooral inspireren door de oude verhalen van de baron en zijn familie en hun tot de verbeelding sprekende jetset vrienden. Over hoe de familie in die jaren in het kasteel woonden, over wat zij zoal meemaakten. Ik stelde me levensechte verhaaltjes voor, maar dan met fictieve kasteelbewoners. Voor mij was het belangrijk dat een bezoeker zich voor enkele uren moest wanen als het ware een werkelijk bewoond kasteel. De verschillende vertellingen in de kamers vormden samen één doorlopend sprookjesverhaal, alsof er een film aan je voorbij trekt. De bezoekers hopten in feite van het ene naar het andere scène. Verhaallijnen uit bekende sprookjes werden verweven met realistische elementen uit het dagelijkse leven van de kasteelbewoners. Zo wilde de barones het grote kerstfeest afblazen omdat zij al nachtenlang niet kon slapen vanwege een erwt onder haar matras. Of had een kamermeisje zich geprikt aan een spinnewiel waardoor de hele huishouding in slaap is gevallen. Ook probeerde Repelsteeltje een gouden pruik te spinnen voor een kale hofdame. Het leukste was om te zien hoe met name de jonge bezoekers reageerden op al die sprookjesfiguren. Stiekem fluisterden ze de afloop van een scène in de oren van hun ouders, want zij herkenden meteen de sprookjesfiguren en verhalen. Ouders zag je genieten, hun fantasie en nieuwsgierigheid werden geprikkeld doordat zij zich tijdens zo’n rondgang als het ware zij op visite waanden bij de kasteelbewoners.”

“Twee weken in het jaar een grote sprookjesfamilie.”

In de beginjaren werden de bezoekers in groepen door het kasteel rondgeleid. En al die groepen door het kasteel loodsen was een enorme logistieke organisatie. “Het was ieder jaar een ‘gecoördineerde mega stoelendans’. Iedere tien minuten rouleerden groepen van kamer naar kamer. Werkelijk slopend, want met hernieuwde energie moesten de acteurs telkens opnieuw hun scène spelen alsof het de eerste keer was. Tijd om even bij te komen of voor een kort toiletbezoek was er niet. En als een acteur onverwachts ziek werd of er even doorheen zat, trok ik zelf het kostuum aan. Tijd om een vervanger in te werken was er niet en tja, ‘the show must go on’. Behalve de noodzaak was het zelf meespelen ook heel verhelderend. Je ontdekt voor welke uitdagingen de acteurs staan. Het is allesbehalve eenvoudig om in heel korte tijd een verhaal van begin tot eind over te brengen. Je maakt werkelijk van alles mee. Kinderen die enthousiast hele verhalen tegen je afsteken, huilende baby’s of ouders die rustig de tijd nemen om tijdens jouw scène de kamer eens van dichtbij te bekijken. Ondertussen moet je scherp de tijd in de gaten houden, want voordat je het weet klopt de gids van de volgende groep alweer op de deur. Samen met de acteurs leef je twee weken per jaar als een grote sprookjesfamilie op het kasteel. Samen de dag opstarten met koffie, gieren om de verhalen uit de kamers, met elkaar eten en het contact met alle vrijwilligers van het kasteel. En als alle bezoekers aan het einde van de dag alweer lang en breed huiswaarts zijn vertrokken, lopen we met z’n allen door het stille, donkere bos naar de auto’s. Dan realiseer je pas echt dat met elkaar voorstellingen maken en spelen op zo’n unieke locatie een unieke ervaring is.”

“Apetrots en bloednerveus tegelijk.”

Sinds een jaar worden de bezoekers niet langer rondgeleid, maar hebben zij de gelegenheid om vrij door het kasteel te wandelen. In plaats van scènes in de verschillende kamers is de formule van ‘de Sprookjes’ aangepast: een speurtocht met als klapstuk een wervelende kasteelshow.  “In de traditie van de beroemde pantomimes (kortweg pantos) uit Engeland hebben we een showformule bedacht waarin de sprookjesfiguren niet alleen hun eigen verhaal maar ook de actualiteit op de hak nemen. Een afgerond verhaal voorzien van een flinke dosis humor, onverwachte rolwisselingen en leuke meezing-liedjes. Een logische keuze, want we werken veelal met acteurs die werkzaam zijn in het genre muziektheater.” Begin december gaan de repetities van start die traditiegetrouw afgesloten worden met een besloten preview waarvoor alle vrijwilligers en medewerkers van het kasteel worden uitgenodigd. “Dat moment went nooit. Het is iedere keer weer spannend. Als bedenker, schrijver en maker voel ik mij dan als een moeder van wie het kind gaat diplomazwemmen: apetrots en bloednerveus tegelijk. Zo’n voorstelling is toch een beetje je kind. Hoe doet mijn kind het? Werkt hetgeen ik heb bedacht? En hoe reageert het publiek?” In de laatste dagen voor de eerste speeldag worden de laatste puntje op de ‘i’ gezet. “Op het moment dat de meeste families waarschijnlijk genieten van een lekker Kerstontbijt, starten wij met de voorbereidingen. Met een kop koffie in de hand worden de liedjes ingezongen, kleden de acteurs zich om en begint het wachten op de eerste groep. Langzaamaan hoor je van buiten de opgewonden kinderstemmen aanzwellen. Met rode koontjes betreden ze, verkleed als ridders, prinsessen, piraten of draken, ons tijdelijke ‘sprookjestheater’. Zodra iedereen zijn plek heeft gevonden start de show. Uit het zicht kijk ik gespannen mee. Je hoort de toeschouwers reageren, lachen, meezingen, Gelukkig! Ze gaan op in het verhaal dat letterlijk op neuslengte afstand van hen gespeeld wordt. En als ik aan het einde van de eerste speeldag naar huis ga, plof doodvermoeid neer op de bank. Voor mij geen in elkaar geflanst vier-gangen-kerstdiner, maar wel een hele fijne nasmaak van het mooiste gerecht dat ik mij kan bedenken; blije kinderen en ouders. Het is toch bijzonder dat honderden families ervoor kiezen om tijdens de Kerst naar ons sprookjesverhaal te komen. Daar praten ze ongetwijfeld over na tijdens het kerstdiner en de dagen erna. Dat wij met ‘De sprookjes van de Haar’ dat beetje plezier, gezelligheid en vrolijkheid mogen brengen, is het mooiste kerstgeschenk dat ik mij als schrijver en maker kan bedenken. Ondertussen draait mijn hoofd ook op volle toeren en ben ik alweer bezig ben met de volgende sprookjes.” Over Martijn Ek Martijn Ek is mede-eigenaar van Made in Mind en schrijft al jarenlang het script voor ‘De Sprookjes van de Haar’. Hij bedenkt niet alleen het verhaal, maar is samen met collega Marcella Heukels ook verantwoordelijk voor alle voorbereidende werkzaamheden. Van het casten van de acteurs, de repetities, de keuze van de liedjes tot het regelen van de kostuums. Samen produceren zij ook muziektheatervoorstellingen, familieshows en concertprogramma’s voor uiteenlopende opdrachtgevers.